نظریه پردازی و تولید علم از دیدگاه غرب و شرق

(نمونه بررسی : ایران)
نویسنده : فرزاد نوابخش
منبع : danaee.com

چکیده

سیر حرکت اندیشه از قرن 17 میلادی در اروپا از خرد گرایی به سمت تجربه گرایی حرکت کرد و موجب شد تا مشاهدة تجربی بعنوان تنها روش معتبر علمی شناخته شود از آن پس رشته‌های مختلف علمی به تدریج از فلسفه جدا شدند ، رشد و شکوفایی علوم و تکنولوژی حاصل این تحول فکری است . ولی در ایران سیر حرکت اندیشه از قرن 17 میلادی بر عکس از تجربه گرایی به سمت خردگرایی حرکت کرد ، این تحول می‌توانست منجر به بلوغ اندیشه در تمدن ایران گردد ولی با نفوذ تمدن غرب در قرن 19 میلادی و شکست ایران از غرب در عرصه‌های نظامی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و بحرانهای اجتماعی ، ناشی از آن امکان تحقق این آرمان بعید به نظر می‌رسد . علمی‌ترین ، عینی‌ترین و به صرفه ترین راه برای غلبه بر مشکل تولید نیافتگی و بحران توسعه علم در ایران معاصر

اولاً : آشتی جویی و مسالمت با تمدن‌های بزرگ باستانی مشرق زمینی و مغرب زمینی است .

ثانیاً : تغییر نگرش به جهان ،اینکه به جای تفکیک قائل شدن بین تمدن مغرب زمینی و تمدن مشرق زمینی است که مولد اندیشه اختلاف و تشنج آفرینی است ، وحدت تمدن‌ها در تمدن واحد جهانی را معتقد باشیم و مطمئن باشیم که همانگونه که تمدن ایران عناصری را از تمدن‌های دیگر از جمله غرب گرفته است تمدن غرب نیز عناصری را از تمدن شرق و ایران گرفته است مسلماً اندیة تفرقه‌آمیز و تشنج آفرینی با توجه به ضعف و توسعه نیافتگی ، در شرایط کنونی به نفع تمدن ایران نیست .

مقدمه

تاریخ علم جدید که رشد و ترقی تکنولوژی و پیشرفت‌های چشمگیر در تمامی عرصه‌های زندگی بشر را به ارمغان آورده است به انقلاب علمی اروپا برمی‌گردد . این تعلق خاستگاه علم جدید به غرب طبیعتاً مقاومت‌ها و واکنش‌هایی را در مشرق زمین هنگام مواجه با علم جدید غربی برانگیخته است ، مقاله حاضر در پی آن است تا تفاوت دو دیدگاه تمدن غرب و شرق دربارة علم را بررسی و عوارضی که این تفاوت دو زاویه دید غربی و شرقی نسبت به علم باعث می‌شود را مورد ارزیابی قرار دهد مطمئناً یکی از علل مهم عدم همسویی و بهتر بگوییم عدم توان همسویی جوامع مشرق زمین با جریان جهانی تولید علم و تکنولوژی که رنگ و بویی غربی دارد همین اختلاف خاستگاه می‌باشد .

کلید واژه

علم : تولید دانش با استفاده از روش تجربی مشاهده و آزمایش را علم می‌گویند .

تکنولوژی : عینیت بخشیدن به دستاورد علمی را تکنولوژی یا فن آوری می‌گویند .

تمدن مشرق زمینی : تمدن‌های آسیایی شامل ایران و اسلام ، هند ، چین و تمدن‌های بودایی و ژاپنی ، تمدن‌های مشرق زمینی هستند .

تمدن مغرب زمینی : تمدن‌های اروپایی ، یونان و روم تمدن‌های غربی هستند .

فرهنگ : عبارت است از کلیه دستاوردهای مادی و غیر مادی زندگی بشر

تمدن : عبارت است از ویژگی‌ خاص فرهنگی که باعث تحولات زیادی در زندگی بشر شده است ، مانند اختراع چرخ ، خط ، اختراع ماشین بخار و …

روش تحقیق

روش تحقیق ، اسنادی است یعنی با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر شواهد علمی لازم برای آزمون فرضیه‌ها جمع‌آوری و ارائه می‌شود .

روش جمع آوری اطلاعات


روش جمع‌آوری اطلاعات فیش‌برداری است . یعنی اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای فیش برداری و پس از اطمینان از اعتبار داخلی و خارجی فیش‌ها ، با استفاده از نقد داخلی و نقد خارجی کرلینجر ، برای آزمون فرضیه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند . یافته‌های تحقیق مستند به اسنادی هستند که در زیر نویس‌ها قید شده است .

فرضیه‌ها :

1- نظریه پردازی و تولید علم از دیدگاه تمدن غرب و شرق متفاوت است .

2- تفاوت دیدگاه غربی و شرقی دربارة توسعه علم و نظریه پردازی مهم‌ترین مانع نوسازی و توسعه علم در ایران طی دویست سال اخیر شده است .


3- راه حل منطقی برای رفع موانع توسعه علم در ایران پرهیز از اختلافات تمدنی است .

متن مقاله :

بی‌شک ایران یکی از چهار کانون بزرگ فرهنگ و تمدن آسیاست . ایران از یک طرف جزئی از دنیای اسلام است که در بالندگی و شکوفایی آن نقش مؤثر و عمده‌ای را ایفا کرده است و از طرف دیگر به دلیل زبان و فرهنگ باستانی‌اش با تمدن آریایی هند خویشاوند است ، این وضعیت به ایران صفتی دوگانه می‌دهد و ایران را به عنوان حلقه ارتباط میان آسیای بزرگ و تمدن اسلامی و غربی حائز اهمیت ویژه می‌سازد . بویژه اینکه ایران سرچشمه تجلی اندیشه و تفکر بوده است . راه تفکر در غرب دنیای اسلامی یعنی در آندولس به ابن رشد ختم می‌شود . تفسیری غلط از فلسفة ابن رشد که در غرب به حقیقت دوگانه معروف شد در دنیوی کردن آرمانهای آسمانی قرون وسطی نقشی بزرگ و مؤثر ایفا کرد . تنزل مدینه الهی به مدینه‌های زمینی و ظهور اوتوپی‌های جدید توماس موروبیکن در انگلستان ، برونووکامپانلا در ایتالیا وجه دیگر نهضت دنیوی کردن است . این تحول زمینی شدن با سه حرکت نزولی دیگر توأم بود :

1- تفکیک روح از ماده که در قرن هفدهم به جوهر دوگانه در فلسفه و دکارت انجامید .

2- جدایی علم شهودی از علم حصولی که سرانجام منجر شد به اینکه تجربه حسی بعنوان تنها منشأ معرفت بی‌واسطه شناخته شود و علوم عقلی و کلیات به نفع حسیات از اعتبار ساقط شدند .

3- جدایی دین از فلسفه که به صورت اصل مسلم درآمد و تئوری (نظر) و پراکیس (عمل) کاملاً پذیرفته شد .

کورین و ژیلبر دوران ، فاجعه تمدن غرب را در این می‌دانند که غرب به جای گرویدن به بوعلی سینا که در آن عقل فعال را مجرد می‌شناسد به دو گانگی نهفته در فلسفه این رشد روی آورده است . سیر تحول اندیشه در غرب سرانجام در قرن هفدهم به انقلاب علمی انجامید . که طی آن بر خلاف دکارت ، لایپنیتز و اسپینوزا که تحت تأثیر جنبة عقلانی ، نظری و ریاضی فیزیک قبل از عصر خود یا معاصر خود قرار گرفته بودند و طبق سنت غالب فلسفی غرب که نسبتش به افلاطون می‌رسد ، بر آن بودند که معرفت حقیقی عبارتست از درک و دریافت ذهن از مفاهیم فطری است . بیکن جنبه قابلیت مشاهده علم را مهم می‌دانست و لاک نخستین خط مشی حساب شده از اصالت تجربه را تدوین کرد لاک در این کار از نقش مهمی که تجربه و مشاهده در علم نیوتونی دارد الهام گرفته بود . به عقیده لاک ذهن حامل هیچگونه تصور یا مفهوم فطری نیست بلکه لوح سفید نانوشته‌ای است که حواس بر آن تأثیر می‌گذارد .


همة تصورات منشأ تجربی دارند و از تأثیرات جزئی حواس پنجگانه حاصل شده‌اند ، ذهن ، ادراکات حسی جسمانی را می‌گیرد و بازسازی می‌کند نه صور کلی یا قوالب کلی را ، بدین ترتیب علوم مختلف به تدریج از فلسفه جدا شدند و روش علم ، خاص بررسی موضوعات دنیایی ، از روش مذهب که محدود به اخلاقیات می‌شد جدا شد . شناخت علمی تنها به مواردی اطلاق می‌شود که با روش مشاهده تجربی حاصل شده باشد ، اتفاقاً در همان زمانی که اندیشة غربی از خرد گرایی به سمت تجربه گرایی حرکت می‌کرد در ایران حرکت اندیشه از تجربه گرایی به سمت خرد گرایی حرکت کرد . از فلسفة ابن رشد در آسیا و ایران استقبال چندانی نشد بلکه فلسفه ابن سینا منشأ اثر شد . سهروردی این اندیشه را از ابن سینا گرفت و فلسفه اشراق را تدوین کرد ، فلسفة اشراق علی رغم ظاهر یونانیش اصالتاً پدیده‌ای آسیایی و ایرانی است . اگر چه متأثر از ظاهر یونانیش حاوی تضادهای نهفته در تفکر غربی بود ، تضادهایی که در اندیشه غربی منجر به تجربه گرایی ، تکثرگرایی و جدایی علم از الهیات شد ، در ایران در پرتو اندیشه ملاصدرا در هم ادغام شدند و دین (اسلام) فلسفه (یونانی) اشراق و عرفان (اروپایی) به نتیجه‌ای وحدت بخش رسیدند ، عناصر اصیل اخلاقی و مذهبی ایرانی نظیر فره ایزدی ، اعتقاد به معاد ، رستاخیز منجی موعود در قالب مذهب شیعه و فلسفه اشراق و عرفان ایرانی در قالب عرفان شیعی جایگاه خود را بازیافتند . علاوه بر این صفویه برای اولین بار در طول تاریخ مذهب شیعه را به عنوان مذهب رسمی کشور اعلام نمودند ، این در حالی بود که اکثریت مردم ایران سنی مذهب بودند . صفویه در ابتدا فرقه‌ای از صوفیان سنی بوده‌اند . ولی به هدف تحت تأثیر قرار دادن شمار زیادی از شیعیان تندرویی که در قلمرو فعالیت ایشان زندگی می‌کردند در همچنین برای تمایز قلمرو حکومتی‌شان از قلمرو دولت‌های متخاصم و سنی عثمانی و ازبک به سنخ تندروی شیعه دوازده امامی تغییر مسلک دادند . حکام صفوی که مذهب شیعه را در مملکتی که اکثراً سنی بودند به عنوان مذهب رسمی اعلام کردند نیاز شدید به وضع قوانین و مقررات بر اساس فقه شیعی پیدا کردند ، به همین دلیل فقها و مجتهدین تراز اول شیعه از نقاط مختلف جهان خصوصاً علمای شیعی جبل عاملی را که تحت فشار دولت عثمانی در شرایط سختی بسر می‌بردند به ایران دعوت کردند و مناصب مهمی را در دستگاه دیوانی به ایشان سپردند ، نیاز شدید به استخراج احکام و قوانین از تعالیم اسلامی شیعی باعث شد تا مدارس علمی اسلامی در ایران به سرعت از توجه به علوم تجربی نظیر طب (ابن سینا) نجوم (خیام ، خوارزمی) شیمی (زکریان رازی ، جابر ابن حیان) مردم شناسی (ابوریحان بیرونی) و جامعه شناسی (ابن خلدون) به سمت علوم دستوری که وضع قوانین و احکام و قضاوت بر مبنای فقه است تغییر رویه دادند . حرکت از تجربه‌ گرایی به سمت خرد گرایی با غلبه تدریجی نحلة اصولی بر نحلة اخباری تشدید شد ، نحلة اصولی معتقد بود لازم است رهبران روحانی به تفسیر قرآن وسنت‌ها در همة موضوعات بپردازند ، نحلة اصولی که پیروزی آن تا حد زیادی بواسطه تلاشهای مجتهد قرن هیجدهم آقامحمدباقر بهبهانی (1790 – 1706) بود معتقد بود همة مؤمنان باید یک مجتهد واحد را برگزینند و از احکام او که بر پایة حدس مجتهد از خواست و نیات امام زمان (عج) می‌باشد پیروی کند ، از آنجا که ممکن است این حدس خطا باشد لازم است همواره از مجتهد زنده تبعیت کند . این نحله به مجتهد زنده قدرت زیادی می‌بخشید در مقابل نحلة اخباری معتقد بود تمام آنچه انسانها راجع به احکام شرع باید بدانند در سنتها (اخبار) رسیده از پیامبر و دوازده امام یافت می‌شود ، به اعتقاد اخباریون همة مؤمنان صلاحیت تفسیر این سنت‌ها را دارند . اگر چه نهضت‌ اصولی نهضتی اصلاح طلبانه بود ولی اثری که غلبة نهضت اصولی بر نهضت اخباری در رابطه با حرکت مدارس علمیه از تجربه گرایی به خردگرایی گذاشت ، احساس نیاز دائمی به کارشناسان متخصص در احکام اسلامی شیعی بود . پس فضای مدارس علمی شیعه از مطالعات تجربی مبتنی بر مشاهده به سمت مباحث حقوقی و قضا متمایل شد ، لازم به توضیح است که الهیات شیعه در مقایسه با الهیات سنی به مفاهیم فلسفی و قوانین طبیعی یونانی نزدیکتر است ، ضمناً گرایشات سنی ایرانی معتزلی بوده است که نزدیک به شیعه است و کمتر اشعری ، شافعی . حنبلی پس تا اینجا روشن شد که از قرن 17 میلادی به تدریج سیر اندیشه غرب از خردگرایی به سمت تجربه گرایی حرکت کرد و اتفاقاً در ایران سیر و حرکت اندیشه از تجربه گرایی به سمت خردگرایی متمایل گردید . ولی مشکل اصلی از اینجا شروع شد که از قرن هیجدهم میلادی به دلیل انقلاب صنعتی اروپا کشورهای صنعتی در پی بدست آوردن بازارهای فروش کالاهای تولیدی کارخانجات صنعتی شان و بعلاوه دستیابی به مواد اولیه ارزان قیمت متوجه جوامع آسیایی و از جمله ایران شدند . ایران علاوه بر دو امتیاز مزبور از موقعیت استراتژیک هم برخوردار بود چون روسیه و فرانسه همواره در صدد نزدیکی به ایران برای نفوذ به هند مستعمرة انگلستان بودند و انگلستان نیز در صدد استفاده از ایران به عنوان حائل در برابر دستیابی قدرتهای مزبور به هند بود ، انگیزه دیگر روسیه از نفوذ بر ایران دستیابی به آبهای گرم بود مطامع مزبور باعث شدند تا در آستانه قرن نوزدهم ایران در پی شکست در جنگ با روسیه به ناتوانی‌اش در برابر قدرت بلامنازع غرب در ابعاد نظامی و سیاسی پی‌ ببرد.

عهدنامه‌های گلستان و ترکمنچای با روسیه باعث جدا شدن قسمت‌های بسیار مهم و استراتژیک شمال غربی ایران و بعلاوه امتیازات اقتصادی تجاری ، دیپلماتیک زیادی به روسیه گردید ، بواسطه سیاست موازنه مثبت که بر اساس آن هر گاه یکی از قدت‌های بزرگ امتیازی را در ایران کسب می‌کردند بایستی معادل آن امتیاز به دیگر کشورهای قدرتمند نیز داده شود، عهدنامه پاریس جداسازی قسمت‌های بسیار مهم و استراتژیک مشرق ایران (افغانستان) و بعلاوه امتیازات اقتصادی ، تجاری ، دیپلماتیک زیادی را به نفع انگلستان بر ایران تحمیل کرد .

شکست‌های نظامی به امتیازات دیپلماتیک انجامید ، امتیازات دیپلماتیک اعمال قوانین گمرکی به نفع تجار خارجی و به ضرر تجار بومی را در پی داشت (کاپیتولاسیون تجاری) و این باعث هموار شدن راه نفوذ اقتصادی شد و نفوذ اقتصادی با متزلزل کردن صنایع بومی ، اختلالات اجتماعی شدیدی بوجود آورد . این برخورد توأم با شکست ایران در برابر غرب موجب بیداری وجدان ملی ایرانیان و آگاهی از لزوم نوسازی و واقعیات نظام جهانی شد . اصلاحات در نگاه اول به نظر ایرانیان بسیار آسان آمد ولی پس از شکست‌های مکرر ، متوجه شدند که اصلاحات در عرصه‌های مختلف اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی آنچنان که تصور می‌کردند سهل و اسان نیست ، اولین اقدامات اصلاحات و نوسازی ، توسط عباس میرزا انجام گرفت که به شکست انجامید ، پس از 15 سال وقفه موج دوم اصلاحات توسط امیرکبیر انجام گرفت ،‌که اجرای همان پروژه متوقف مانده ، عباس میرزای ولیعهد بود ، این بار نیز اصلاحات بیتر از سه سال دوام نیاورد و امیرکبیر مقتول و اقدامات او نیز با مرگ او تخریب شد ، موج سوم اصلاحات پس از 20 سال وقفه با صدارت میرزا حسین خان مشیرالدوله سپهسالار آغاز شد که پس از 2 سال دو مرتبه متوقف شد ، موج چهارم اصلاحات با صدر اعظمی امین الدوله پس از 24 سال وقفه فقط یکسال دوام آورد ، پس از 8 سال دیگر در پی انقلاب مشروطه اولین مجلس اسلامی ملی تشکیل شد که شروع به تدوین قانون اساسی نمود و … منظور نگارندة ترسیم کامل آغاز و انجام حرکتهای اصلاحات نوسازی در ایران نبود بلکه مقصود اشاره به سختی و کندی این حرکتها در دویست ساله اخیر بود .

بحث و نتیجه گیری


اما به نظر می‌رسد یکی از مهمترین موانع جدی اصلاحات نوسازی در دویست سال اخیر حرکت ناهمگون و ناهمسویی اندیشه غربی و ایرانی از قرن 17 میلادی تا کنون بوده است . تعریف علم در مغرب زمین و ایران متفاوت است موضوعات علمی غربی برای اندیشه ایرانی علمی نیستند و موضوعات علمی ایران برای اندیشه غربی علمی نیستند .


بر خلاف تصور اولیه به نظر می‌رسد علم تنها یک تلاش نیست بلکه علم یک نحوه نگرش و یک فرهنگ است . تلاش علمی از زاویه دید ایرانی تلاشی است که فقط به موضوعات دنیایی و روش مشاهده تجربی ـ طبق تعریف غربی از علم ـ محدود نمی‌شود بلکه دیدگاه غرب راجع به علم که آنرا محدود به موضوعات قابل مشاهده و تجربه می‌داند تحقیر و نکوهش می‌شود . در مقابل از دیدگاه غرب نیز تعریف ایرانی از علم غلط است . چگونه ایرانی می‌تواند الگویی را قبول نداشته باشد ولی به کار بندد؟


امروزه سبک زندگی ، خوراک ، پوشاک ، وسایل و تمامی عناصر فرهنگی مورد استفاده در سراسر جهان و از جمله ایران رنگ و بویی غربی دارد . مسلماً از همان ابتدای شروع نفوذ غرب به ایران در قرن 19 میلادی از سوی روشنفکران ایرانی راه حلهایی ارائه شده است : برخی غرب زدگی را پیشنهاد کرده‌اند که منجر به تلاش در راستای غربی شدن و سرمایه‌داری وابسته در دوران پهلوی شد ، بخری راه حل‌های منفعلانه پیشنهاد کردند ، مانند شاهان قاجار که از برخورد با غرب فرار می‌کردند و عملاً شکست این سیاست تجربه شد و برخی روشنفکران در سایه بهره گیری از تعالیم عالیه اسلام در صدد یافتن راهی مشروع و مقبول بر پایه پیروی از هویت فرهنگی و مذهبی ایرانی برآمدند که نهایتاً منجر به انقلاب اسلامی 57 گردید . در حال حاضر به نظر می‌رسد تنها راه غلبه بر بحران مزبور راه مسالمت آمیز آشتی تمدن ایرانی به عنوان یکی از تمدن‌های اصیل مشرق زمین با دیگر تمدن‌های باستانی دنیا بخصوص تمدن مغرب زمین است .


با توجه به قدرت تجربه شدة غرب ، دنبال کردن برنامة گفتگوی تمدن‌ها عملی‌ترین ، به صرفه ترین و عینی ترین راه ممکن به نظر می‌رسد با این شرح که اصلاً نگریستن غربی ، شرقی به تمدن‌های دنیا با توجه به استحاله تمامی فرهنگ‌ها اعم از فرهنگ غربی و فرهنگ شرقی در یک فرهنگ عمومی جهانی که هم شامل عناصر شرقی و هم عناصر غربی است ، حاصلی جز تشنج و بحران اختلاف ، که فعلاً با شرایطی که متذکر شد به نفع غرب است . در پی نخواهد داشت . هیچگاه نباید تبادل فرهنگ‌ها را فراموش کرد همانطور که مشرق زمین ، از اتومبیل ، هواپیما ، شکل معماری و .. غربی استفاده می‌کند ، غربی‌ها نیز از اخلاقیات و مذهب مشرق زمین پیروی می‌کنند ، علم علیرغم جنبة تمدنی‌اش می‌تواند به عنوان پدیده‌ای متعلق به تمامی بشریت نگریسته شود.

شهرها و محله‌های خود را با سایت WikiMapia معرفی کنید

سایت " ویکی مپیا"(‪ ، ( WikiMapia‬این امکان را برای کاربران اینترنتی فراهم کرده است که بتوانند با مراجعه به نقشه ماهواره‌ای گوگل ، شهرها، خیابانها و محله‌های مورد نظر خود را معرفی کنند.

به گزارش بخش خبر شبکه فن آوری اطلاعات ایران، از ایرنا، "ویکی مپیا" مانند سایت " ویکی پدیا " یک دایره المعارف زنده و" آن لاین" (‪ (ONLINE‬برای معرفی نقاط جغرافیایی در نقشه ماهواره‌ای جهان است.

کاربران می‌توانند بامراجعه به‌این سایت به‌آدرس‌اینترنتی ‪www.wikimapia.org‬ و کلیک گزینه "‪ ،" add new place‬منطقه جغرافیایی مورد نظر خود را انتخاب و با دادن توضیحات و عنوان مورد نیاز ، آن را معرفی کنند.

سایت " ویکی مپیا " برای کاربران این امکان را فراهم کرده است که خانه خود را به صورت خصوصی بیابند و آن را نشانه‌گذاری کنند و همچنین درباره مکانهای معرفی شده ، نظرات خود را ارایه دهند.

این سایت از زبانهای مختلف از جمله فارسی پشتیبانی می‌کند و نقشه‌های ماهواره‌ای استفاده شده در آن از سیستم " گوگل مپ " (‪ (Google Map‬است.

در دایره المعارف " ویکی پدیا" درباره سایت " ویکی مپیا " آمده است:
این سایت یک نقشه "آن لاین" است که به کمک "گوگل مپ " به کاربران اجازه می‌دهد تا مکانهای مختلف را معرفی کنند.

جگوار 54 هزار میلیارد محاسبه‌ی ریاضی را در یک ثانیه انجام می‌دهد

دانشمندان آمریکایی موفق شدند سرعت عملکرد قدرتمندترین ابر رایانه در زمینه‌ی جست‌وجوی علمی‌ را به دو برابر افزایش دهند.

به گزارش بخش خبر شبکه فن آوری اطلاعات ایران، از ایسنا، ابررایانه‌ی cray xt3 پس از ارتقای سرعت عملکرد، اکنون قادر است 54 هزار میلیارد محاسبه ریاضی را در مدت یک ثانیه انجام دهد.

به گفته‌ی متخصصان رایانه، این ابر رایانه پنجمین ابر رایانه‌ی قدرتمند جهان و مطمئنا سریع‌ترین دستگاه علم باز در آمریکا است، این ابررایانه که "جگوار" نام گرفته است؛ پیش از آن که سرعت آن ارتقا داده شود، در رتبه‌ی سیزدهمین قدرتمندترین ابر رایانه‌های جهان قرار داشت.

هم اکنون قدرتمند‌ترین ابر رایانه‌ی جهان IBM Blue Gene است که شش برابر جگوار سرعت عملکرد بیشتری دارد و می‌تواند 324 هزار میلیارد محاسبه‌ی ریاضی را در مدت یک ثانیه انجام دهد.

مکس (۳)

آموزش منوی Group

این منو و فرمان های داخل آن برای دسته بندی و اجتماع دادن چند شی در صحنه مورد استفاده قرار می گیرد.

فرمان Group

به کمک این فرمان شی های انتخاب شده در صحنه را به صورت یک گروه در می آوریم به این صورت که زمانی که یک شکل انتخاب می شود تمام اشکالی که با آن شکل تشکیل گروه را داده اند انتخاب می شوند.

فرمان Group un

این فرمان باعث از بین رفتن و متلاشی شدن یک گروه می شود.

فرمان open

این فرمان باعث می شود که یک گروه به صورت موقت باز شده و اشیاء موجود در گروه قابل ویرایش شوند ولی گروه هنوز از بین نرفته و نرم افزار برای ثابت کردن این مطلب معمولاً یک کادر مکعب در دور گروه باز شده می کشد که این اشیاء گروهی هستند که به صورت موقت باز شده است.

فرمان Close

این فرمان باعث بسته شدن گروهی می شود که آن گروه باز شده باشد.

فرمان Attach

به کمک این فرمان می توان اشیاء که در گروهی وجود ندارند را به یک گروه اضافه نمود. به این صورت که روی آن شی که در گروهی نیست کلیک کرده و سپس از منوی Group گزینه Attach را زده تا آن شی به آن گروه اضافه شود.

فرمان Detach

به کمک این فرمان می توان اشیاء که در درون یک گروه هستند را از آن گروه جدا نمود این فرمان زمانی روشن است که قبل از آن گزینه یا فرمان open را به کار برده باشیم.

فرمان Explode

این فرمان می تواند گروههای انتخابی را کاملاً متلاشی کند. و باعث متلاشی شدن گروههای انتخابی می شد و تفاوت این فرمان با فرمان Group un این است که فرمان Group un فقط یک گروه را از بین ولی فرمان Explode به جز از بین بردن گروهی اصلی گروههای فرعی را نیز از بین می برد.

فرمان Assemble

این فرمان مجموعه ای از اشیا منتخب یا اسمبلها یا گروهها را در یک اسمبل قرار داده و یک شی کمکی Liumihaire را به عنوان شی رییس (head object) ایجاد می کند هنگامی که فرمان اسمبل را اجرا می کنید می توانید اشیا اسمبل شده را به عنوان یک شی واحد و مستقل در صحنه در نظر بگیرید. برای انتخاب کل اسمبل می توانید بر روی هر یک از اشیا عضو آن کلیک کنید داخل هر اسمبل می تواند گروهها و اسمبلها دیگر را قرار داد.

در هر اسمبل موقعیت و گرایش شی رییس (head) به شرح زیر تعیین می شود.

اگر فرزندهای بدون واسطه برای شی رییس وجود داشته باشند آنگاه شی رییس با مرکز پایین جعبه محیطی اسمبل تراز می شود.

اگر فقط یک فرزند بدون واسطه برای شی رییس وجود داشته باشد آنگاه نقطه اتکای این شی با نقطه اتکای شی فرزند تراز خواهد شد.

فرمان این قسمت مانند فرمان ها قسمت Group می باشد.

اکسل (۱)

منبع : www.iritn.com

Excel یک نرم افزار صفحه گسترده (Spread Solution) است. از Excel برای محاسبات ریاضی ، آماری و نمودار کشی استفاده می شود .
برای مطالعه ی این دوره ی آموزشی نیاز است کاربران محترم آشنایی مقدماتی با محیط Windows داشته باشند . جهت نصب و اجرای نرم افزارهای Office که Excel نیز شامل آن می شود ، نیاز به سیستمی با مشخصات ذیل می باشد :
- حداقل سیستم مورد نیاز پنتیوم 233
- 16 مگابایت Ram
- حدود 600 مگا بایت فضای آزاد

تعریف صفحه گسترده

تعریف صفحه گسترده : صفحه گسترده این امکان را فراهم می نماید که داده ها را بصورت سطرو ستون وارد نمائید .بعد از وارد کردن داده ها عملیاتی نظیر محاسبات ، مرتب سازی و فیلتر نمودن را روی آنها انجام داده، همچنین میتوان این داده ها را چاپ کرده و نمودار هایی بر اساس آنها ایجاد کرد.

انواع صفحه گسترده :

اولین صفحه گسترده VisiCalc در سال 1978 به بازار آمد. این صفحه گسترده از نخستین "برنامه های کاربردی عالی " محسوب میشد. لوتوس 1و2و3 در سال 1983 به بازار آمد و برای مدت طولانی بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داد. کواتروپرو و اکسلExcel در سال 1987 به بازار معرفی شدند که هر دو تحت محیط گرافیکی Windows عمل میکردند.

ورود به محیط Excel :

Excel جزء نرم افزار های گروه Office میباشد . نرم افزار های Office نصبی میباشند. پس به طور پیش فرض در منوی Program قرارمیگیرند. برای ورود به محیط Excel مسیر زیر را طی میکنیم :

Start/ Programs/ Microsoft Excel

اجزاء پنجره Excel
با اجرای Excel پنجره ای باز میشود که شامل اجزاء زیر است :

1- نوار عنوان برنامه (Title Bar)
نواری است که بالاترین بخش پنجره محسوب میشود. این نوار شامل نام محیط( Microsoft Excel ) و نامBook و دکمه های هدایت ( Caption Button) که شامل دکمه های مربوط به بستن، بزرگ نمایی و کوچک نمایی پنجره میباشد است.

2- فهرست انتخاب اصلی یا نوار منو (Menu Bar )
منو به معنی لیست انتخاب میباشد و میتوانیم دستور مورد نظر را از منو انتخاب کرده ، اجرا کنیم.

3- نوار ابزار (Tool Bar )
در زیر نوار منو ، نواری وجود دارد که فرمانهای موجود در منوها را به شکل یک ابزار در اختیار کاربر قرار میدهد. بعضی از این ابزار ها ممکن است در منو ها وجود نداشته باشد. به طور پیش فرض دو نوار ابزار Standard و Formatting فعال هستند.

4- نوار فرمول (Formula Bar)
از این نوار برای ایجاد ، ویرایش و نمایش فرمولها استفاده میکنیم این نوار مختص محیط Excel میباشد.

5- نوار انتخاب صفحه کاری (Sheet Bar)
در قسمت پایین پنجره کار پوشه نواری وجود دارد که میتوان Sheet مورد نیاز برای کارکردن را انتخاب نمود. برروی این نوار عناوینی مثل Sheet1, Sheet2, …. وجود دارند که با Click کردن روی هر کدام ، کاربرگ مورد نظر باز خواهد شد.

6- سطر وضعیت (Status Bar )
در زیر نوار انتخاب کاربرگ ، نواری به نام سطر وضعیت وجود دارد که وضعیت جاری برنامه را نمایش میدهد.

فعال کردن نوار ابزار ها :

نوار ابزار ها را میتوان از دو طریق فعال نمود.
1- از طریق منوی View ، گزینه Toolbars
2- بر روی یکی از نوار ابزار ها Right Click کنیم


فعال کردن نوار فرمول و سطر وضعیت :

برای فعال کردن سطر وضعیت و سطر فرمول (Formula Bar) بر روی منوی View، Click کرده و در کنار گزینه های مربوط به آنها علامت تیک میزنیم.

اصطلاحات صفحه گسترده Excel
1- فایل صفحه گسترده یا کارپوشه یا Work Book یا Book :
به فایل ها در Excel کارپوشه اطلاق میشود . فایل ها در Excel با پسوند XLS ذخیره میشوند.

2- صفحه کاری یا کاربرگ یا Work Sheet یا Sheet :
هر فایل Excel از چندین زیر صفحه تشکیل شده است که به آنها کاربرگ گفته میشود. در حقیقت Book محل نگهداری چند صفحه به نام Sheet است. یعنی اطلاعاتی که ما وارد میکنیم در Sheet ها وارد میشود. به طور پیش فرض هر Book شامل 3 Sheet است.

3- سطر یا Row
هر Sheet از چندین ردیف یا سطر تشکیل شده است که معمولاً با شماره های 1 و 2 ... مشخص میشوند.

4- ستون یا Column
هر Sheet از چندین ستون تشکیل شده است که معمولاً با حروف الفبای A, B, … مشخص میشوند.

5- سلول یا خانه (Cell)
محل برخورد یک سطر و ستون خاص در روی Sheet سبب ایجاد فضایی میشود که به آن سلول گفته میشود. این سلولها میتوانند شامل مقادیر عددی ، کاراکتری ، شیء، و ... باشد.

6- نشانی یا آدرس سلول :
هر سلولی در Sheet با نام یا آدرس خاصی مشخص میشود. برای نوشتن آدرس هر سلول ابتدا حرف ستون و سپس شماره سطر آنرا مینویسیم. مثلاً آدرس E5 با سلول ستون E در سطر پنجم اشاره میکند.

رفتن سریع به یک آدرس :

برای رفتن سریع به آدرس سلول مورد نظر کافی است در اولین کادر خط فرمول ( Name Box ) آدرس سلول را تایپ کرده و Enter کنیم.

کار با کارپوشه ها در Excel

ایجاد یک Book جدید در Excel :

برای ایجاد یک Book یا یک File جدید در Excel به یکی از روشهای زیرعمل میکنیم :

روش اول :

1- انتخاب منوی File
2- انتخاب گزینه New
3- در پنجره باز شده Workbook را در General Tab: انتخاب میکنیم
4- OK میکنیم


روش دوم :

فشردن همزمان کلید های Ctrl + N

روش سوم :

استفاده ازآیکون New در نوار ابزار)Standard )

روش چهارم :

اگر توجه کنیم در زیر یک حرف هر منو خط کشیده شده. اگر دکمه Alt را با آن حرف بگیریم منو باز میشود. بعد برای فعال کردن هر گزینه منو کافی است دکمه مربوط به حرفی از آن که زیر آن خط کشیده شده را بفشاریم. پس برای New کافی است Alt + F + N را بفشاریم.

ذخیره کردن یک Book :

اگر بخواهیم Bookیی را که ایجاد کرده ایم نگهداری کنیم ، باید آنرا ذخیره کنیم. برای ذخیره کردن به یکی از روشهای زیر عمل میکنیم :

روش اول :

1- انتخاب منوی File
2- انتخاب گزینه Save


روش دوم :

فشردن همزمان کلید های Ctrl + S

روش سوم :

استفاده از آیکون Save در نوار ابزار Standard ( )

روش چهارم :

فشردن کلید های Alt + F + S
اگر برای اولین بار باشد که Save را انتخاب میکنیم ، پنجره ای با نام Save as باز میشود که شامل قسمتهای زیر است :
1- Save In : مسیر ذخیره سازی را در این قسمت تعیین میکنیم.
2- File Name : نامی را که میخواهیم file را با آن نام ذخیره کنیم در این قسمت تایپ میکنیم.
3- Save as Type : پسوندی ( نوعی ) را که میخواهیم فایل با آن ذخیره شود تعیین میکنیم. به این قسمت مگر در موارد خاص دست نمیزنیم.
اگر برای دفعاتی غیر از بار اول Save را انتخاب کنیم پنجره Save as ظاهر نمیشود و تغییرات داده شده با همان نام ذخیره میشود.

نکته

وقتی فایل را با یک نام ذخیره میکنیم آن نام در نوار عنوان ظاهر میشود.

نکته

پسوند فایلهای Excel ، .xls میباشد.

Save As :

اگر بخواهیم Book ذخیره شده را با نام دیگر یا در مسیر دیگر یا نام دیگر و مسیر دیگر ذخیره کنیم Save as را از منوی File انتخاب کنیم.

ذخیره کردن Book بر روی دیسکت :

برای ذخیره کردن یک فایل بر روی دیسکت باید در پنجره Save as ، در قسمت Save in ، 3.5 floppy ( A: ) را انتخاب کنیم.

ذخیره کردن Book با فرمت مناسب برای صفحات وب :

اگر بخواهیم فایل Excel را با فرمتی ذخیره کنیم که مانند یک صفحه وب باشد و بتوان آن را در Browser دید ، کافی است مراحل زیر را انجام دهیم :
1- انتخاب منوی File
2- انتخاب گزینه Save as a Web Page

نکته

در این حالت فایل را پسوند .htm ذخیره میشود.

باز کردن Book ذخیره شده :

اگر یک Book را که ذخیره کرده ایم بخواهیم باز کنیم به یکی از روشهای زیر عمل میکنیم :

روش اول :

1- انتخاب منوی File
2- انتخاب گزینه Open


روش دوم :

فشردن همزمان کلید های Ctrl + O

روش سوم :

استفاده از آیکون Open در نوار ابزار Standard ( )

روش چهارم :

فشردن کلید های Alt + F + O با انجام یکی از اعمال بالا پنجره ای باز میشود که شامل قسمتهای زیر است :
الف- Look in : در این قسمت مسیر فایلی را که میخواهیم باز کنیم انتخاب میکنیم.
ب- File Name : میتوانیم اسم فایل را در این قسمت تایپ کنیم و Open کنیم . همچنین میتوانیم فایل را در لیست انتخاب کرده و فایل را باز کنیم.

بستن یک Book باز :

در این حالت فقط فایل بسته میشود و محیط بسته نمیشود.

روش اول :

1- انتخاب منوی File
2- انتخاب گزینه Close


روش دوم :

کلیک بر روی آیکون Close که در نوار منو قرار دارد ( )

روش سوم :

فشردن کلید های Alt + F + C

بستن محیط Excel :

در این حالت اگر فایلی باز باشد ، بسته میشود و سپس محیط Excel بسته میشود. در صورتی که فایلهای باز ، ذخیره نشده باشند ابتدا سئوالی مبنی بر ذخیره یا عدم ذخیره آنها ظاهر میشود.

روش اول :

1- انتخاب منوی File
2- انتخاب Exit


روش دوم :

کلیک بر روی آیکون Close که در نوار عنوان قرار دارد. ( )

روش سوم :

فشردن کلید های Alt+ F4

روش چهارم :

فشردن کلید های Alt + F + X